Sân vận động Olympic Berlin – Di sản lịch sử bất tử của bóng đá thế kỷ 20

Sân vận động Olympic Berlin không chỉ là một công trình kiến trúc hoành tráng hay sân nhà của câu lạc bộ Hertha BSC. Nó là một chứng nhân lịch sử, một di sản phức tạp mang trong mình những chương huy hoàng và cả những thời khắc đen tối nhất của thế kỷ 20, từ biểu tượng quyền lực của chế độ Đức Quốc xã đến sân khấu của những khoảnh khắc thể thao bất tử.

1. Nguồn gốc và Dấu ấn Đệ Tam Đế chế (1916–1945)

Lịch sử của Sân vận động Olympic bắt nguồn từ một sân vận động tiền thân, sân vận động Olympic, Deutsches Stadion (Sân vận động Đức), được xây dựng để phục vụ cho Thế vận hội Mùa hè 1916. Tuy nhiên, kỳ Olympic đó đã bị hủy bỏ do sự kiện Chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra.

Bước ngoặt thực sự đến vào năm 1931, khi Berlin được chọn đăng cai Thế vận hội Mùa hè 1936. Sau khi Đảng Quốc xã lên nắm quyền vào năm 1933, Adolf Hitler đã quyết định sử dụng sự kiện này như một công cụ tuyên truyền khổng lồ. Ông ra lệnh xây dựng một khu liên hợp thể thao hoành tráng mang tên "Reichssportfeld" (Khu thể thao Đế chế), với công trình trung tâm là một sân vận động Sân vận động Olympic hoàn toàn mới.

Được thiết kế bởi kiến trúc sư Werner March (với sự trợ giúp của Albert Speer), Sân vận động Olympic được xây dựng từ năm 1934 đến 1936. Công trình mang đậm phong cách kiến trúc tân cổ điển hoành tráng, với mục đích phô trương sức mạnh và sự vĩ đại của Đệ Tam Đế chế. Sân vận động được xây dựng một phần âm xuống lòng đất, với kết cấu bằng đá tự nhiên vững chãi.

Sức chứa của nó vào thời điểm đó lên tới 110.000 người. Phía tây sân vận động là khu vực Maifeld, một bãi cỏ khổng lồ có thể chứa 250.000 người, được sử dụng cho các cuộc diễu hành và biểu diễn thể thao. Phía trên Maifeld là Tháp Chuông (Glockenturm), nơi treo một quả chuông Olympic có khắc hình đại bàng và chữ vạn.

Thế vận hội 1936 đã diễn ra đúng như ý đồ tuyên truyền của Hitler, nhưng nó cũng tạo ra một trong những khoảnh khắc mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử thể thao. Chính tại đây, vận động viên điền kinh người Mỹ gốc Phi Jesse Owens đã giành được bốn huy chương vàng, phá vỡ luận điệu về ưu thế của chủng tộc Aryan ngay trước mắt Hitler. Ngày nay, một con đường bên ngoài sân vận động được đặt theo tên ông để vinh danh chiến công đó.

2. Kỷ nguyên hậu chiến và vai trò trong một thành phố bị chia cắt (1945–1990)

Sau chiến tranh, khu liên hợp thể thao trở thành trụ sở của lực lượng chiếm đóng của quân đội Anh tại Berlin. Sân vận động, gần như không bị hư hại, đã được "phi Quốc xã hóa" và trở thành một trung tâm thể thao cho Tây Berlin.

Đây cũng là giai đoạn mà di sản bóng đá của Sân vận động Olympic bắt đầu được hình thành. Kể từ năm 1963, sân vận động trở thành sân nhà của câu lạc bộ địa phương Hertha BSC. Nó cũng được chọn để đăng cai ba trận đấu tại FIFA World Cup 1974.

Một trong những vai trò quan trọng và lâu dài nhất của sân được thiết lập vào năm 1985, khi nó được chọn làm địa điểm tổ chức thường niên trận chung kết Cúp Quốc gia Đức (DFB-Pokal). Kể từ đó, "đến Berlin" đã trở thành một mục tiêu, một giấc mơ của mọi CLB và người hâm mộ bóng đá Đức.

3. Tái thống nhất và cuộc lột xác cho thế kỷ 21

Sau khi nước Đức tái thống nhất vào năm 1990, một cuộc tranh luận lớn đã nổ ra về số phận của Sân vận động Olympic. Với một quá khứ nhạy cảm, nhiều người muốn phá bỏ hoàn toàn nơi này. Nhiều ý khác lại cho rằng muốn để sân vận động "mục nát một cách tự nhiên như Đấu trường La Mã". Cuối cùng, quyết định cải tạo đã được đưa ra, đặc biệt trong hoàn cảnh Đức giành quyền đăng cai FIFA World Cup 2006.

Cuộc đại trùng tu kéo dài từ năm 2000 đến 2004 với chi phí lên tới 297 triệu euro đã biến Sân vận động Olympic thành một trong những đấu trường hiện đại nhất thế giới vào bấy giờ, trong khi vẫn giữ lại được những nét kiến trúc lịch sử. Mặt sân được hạ thấp 2,65 mét để khán giả có thể gần hơn với hành động.

Một mái che mới bằng vật liệu mờ đã được bổ sung, bao phủ toàn bộ các khán đài nhưng vẫn để lại một khoảng trống ở phía tây, giữ lại tầm nhìn ra Tháp Chuông. Một trong những thay đổi mang tính biểu tượng nhất là việc đổi màu đường chạy điền kinh từ đỏ sang xanh lam, màu áo truyền thống của Hertha BSC.

4. Sân khấu của những khoảnh khắc bất tử

Sân vận động sau khi được cải tạo đã trở thành sân khấu cho những khoảnh khắc không thể nào quên của bóng đá thế giới.

Chung kết FIFA World Cup 2006: Đây là nơi diễn ra trận chung kết kịch tính giữa Italy và Pháp, và là nơi chứng kiến pha húc đầu nổi tiếng của Zinedine Zidane vào ngực Marco Materazzi, một trong những khoảnh khắc mang tính biểu tượng nhất lịch sử World Cup.

Chung kết UEFA Champions League 2015: Barcelona, với bộ ba Messi - Suarez - Neymar, đã đánh bại Juventus để hoàn tất cú ăn ba lần thứ hai trong lịch sử.

Chung kết UEFA Euro 2024: Sân vận động là nơi diễn ra trận chung kết của giải vô địch Châu Âu gần đây nhất giữa Anh và Tây Ban Nha, đội tuyển xứ Bò tót của những Lamine Yamal, Nico Williams và Rodri đã đánh bại người Anh để giành chiếc cúp EURO đầu tiên sau 12 năm chờ đợi

Ngoài bóng đá, đây cũng là nơi vận động viên điền kinh Usain Bolt đã phá hai kỷ lục thế giới ở cự ly 100m và 200m tại Giải vô địch điền kinh thế giới 2009.

5. Tầm ảnh hưởng và di sản

Ngày nay, Sân vận động Olympic Berlin là một di sản kép. Nơi đây vừa là một di tích lịch sử, lời nhắc nhở về một quá khứ đầy rẫy sự phức tạp, vừa là một đấu trường thể thao hiện đại, sôi động, nằm giữa lòng trung tâm nước Đức. Sân vận động Olympic là minh chứng cho khả năng của nước Đức trong việc đối mặt với lịch sử của mình và kiến tạo nên một tương lai mới.

Trong thế giới bóng đá, nơi đây là một trong số ít những sân vận động Olympic lớn vẫn giữ được đường chạy điền kinh mà vẫn có thể tạo ra một bầu không khí tuyệt vời cho các trận đấu bóng đá. Với vai trò là nơi tổ chức thường xuyên các trận chung kết Cúp Quốc gia và các sự kiện quốc tế lớn, tầm ảnh hưởng của Sân vận động Olympic là không thể phủ nhận, biến nó trở thành một trong những "thánh đường" thực sự của bóng đá Châu Âu, và biểu tượng thế kỉ của thể thao Đức.